[vc_row][vc_column][vc_column_text css=”.vc_custom_1626078454699{margin: 0px !important;padding: 10px !important;background-color: #d6d6d6 !important;border: 2px ridge #2d2d2d !important;border-radius: 10px !important;}”]

سرج ارسترها قادر به انتقال جریان بسیار بالا با شکل موج های 20/8 (موج کلیدزنی) و یا 350/10 (موج صاعقه) برای مدت زمان محدودی می باشند. عموما در مواردی که سرج ارستر نصب می شود، چنانچه فیوز بالادست مقداری بیشتر از مقدار نامی آن داشته باشد حفاظت پشتیبان برای سرج ارسترها الزامی است. نحوه قرارگیری سرج ارستر به این صورت می‌باشد که همیشه بعد از کلید اصلی و قبل از کلید محافظ جان، به صورت موازی به کابل های برق متصل می شود. با این کار تعمیر و نگهداری سرج ارسترها امکان پذیر می گردد. (با قطع کلید اصلی و جدا شدن سرج ارستر از منبع تغذیه).

[/vc_column_text][vc_column_text]

برقگیر یا سرج ارستر

موج های ولتاژی گذرا در اثر برخورد صاعقه به سیستم قدرت یا کلیدزنی بارها به وجود می ‌آیند. این نوع موج‌ ها دامنه بسیار بزرگی دارند که می ‌توانند به سیستم و بارها آسیب وارد کنند. در نتیجه باعث توقف عملکرد تجهیزات الکترونیکی بار، و یا از بین رفتن فیوز میشود. این صدمات می توانند با انتخاب دستگاه های حفاظتی مناسب مثل برقگیرهای Fanox کنترل شوند. برای آشنایی بیشتر با این برند معتبر به صفحه Fanox مراجعه نمایید. [call_to_action title=”” icon=”icon-lamp” link=”https://www.lianelectric.com/fanoxinfo/” button_title=”Fanox” class=”” target=”_blank” animate=””][/call_to_action]

سرج ارسترهای تابلویی یا Surge Protective Device (SPD) یک تجهیز برای حفاظت از وسایل الکترونیکی در برابر انواع موج‌ های کلیدزنی و صاعقه می باشد. سرج ارسترها در زمان کارکرد نرمال شبکه مقاومت بالایی دارند که اجازه عبور جریان را نمی دهد. اما زمانی که موج گذرا با دامنه ولتاژ بسیار بالا به سرج ارستر برخورد می کند، مقاومت داخلی آنها کاهش می یابد و با ایجاد یک مسیر اتصال کوتاه با امپدانس بسیار پایین، یک مسیر هدایتی بین خط و زمین ایجاد می کند. از برخورد موج گذرا به تجهیزات الکتریکی و آسیب رسیدن به آنها جلوگیری می کند.

این دستگاه ها علاوه بر زمین کردن اضافه ولتاژهای داخلی سیستم، اضافه ولتاژهای باقی مانده از صاعقه که برقگیرهای ترانس یا خط آن را زمین نکرده اند را نیز زمین می کنند. موج های گذرا ممکن است منشا داخلی مانند تغییر بار، قطع ناگهانی بار، استارت موتور، اتصال کوتاه، عدم تنظیم ریگلاتوری ولتاژ و روشن شدن دستگاههای تهویه هوا و یا منشا خارجی مانند صاعقه و یا کلیدزنی شبکه قدرت داشته باشند.

انواع سرج ارسترها

سرج ارسترها قادر به انتقال جریان بسیار بالا با شکل موج های 20/8 (موج کلیدزنی) و یا 350/10 (موج صاعقه) برای مدت زمان محدودی می باشند. عموما در مواردی که سرج ارستر نصب می شود، چنانچه فیوز بالادست مقداری بیشتر از مقدار نامی آن داشته باشد حفاظت پشتیبان برای سرج ارسترها الزامی است. نحوه قرارگیری سرج ارستر به این صورت می‌باشد که همیشه بعد از کلید اصلی و قبل از کلید محافظ جان، به صورت موازی به کابل های برق متصل می شود. با این کار تعمیر و نگهداری سرج ارسترها امکان پذیر می گردد. (با قطع کلید اصلی و جدا شدن سرج ارستر از منبع تغذیه).

در تاسیسات بزرگ سرج ارسترها پس از یک تجهیز قطع و وصل نصب میگردد. این کار باعث می‌شود تعمیر و نگهداری آن بدون قطع برق کل تابلو امکان پذیر باشد. جریانهای بزرگ صاعقه با عبور از به آن صدمه رسانده که توقف عملکرد این تجهیز را به همراه داشته و باعث خطرات ایمنی می گردد. برقگیرهای Fanox متناسب با حداکثر جریان دشارژ به سه کلاس و نیز ارستر ترکیبی تقسیم می شوند.

1.برقگیر :

این نوع از سرج ارسترها مخصوص حفاظت صاعقه می باشند. آن‌ها در ورودی ساختمان و تابلوی برق اصلی، بعد از کلید بصورت موازی نصب می‌شوند. این نوع سرج ارسترها که برخورد مستقیم صاعقه را دمپ میکند میتواند جریان ضربهای تا 100 کیلوآمپر را تخلیه نماید.

2. سرج ارستر:

سرج ارستر دومین مرحله حفاظتی میباشد که در تابلوهای فرعی ساختمان بکار میروند. اتصال آنها به کابلهای برق (بعد از کلید اصلی در تابلو) بصورت موازی است. این کلاس برای حفاظت در برابر اضافه ولتاژ سوئیچینگ یا همان کلیدزنی تا 40 کیلوآمپر مناسب است.

3. برق گیر/ سرج ارستر ترکیبی:

این نوع از دستگاه های محافظ ترکیبی از دستگاههای نوع 1 و 2 میباشند و ویژگیهای هر دو نوع سرج ارستر گفته شده را دارند. از دیدگاه فنی، مناسب ترین محل برای نصب و راه اندازی این نوع ارسترها در تابلو اصلی ساختمان، ورودی اتصالات، سوئیچ برد اصلی، و یا نزدیک به ترمینالهای حساس میباشد. سرج ارسترهای ترکیبی دارای ظرفیت تخلیه جریان ماکزیمم 60 میباشند.

برقگیرهای Fanox دارای ویژگی NPE یک نوع خاص از ارسترها میباشند که حفاظت زمین و نوترال آن از طریق یک اسپارک گپ از هم جدا میشوند. مجموع کل جریان‌های جزئی ناشی از شکل موج‌های ولتاژ در خطوط، اکنون باید به طور کامل از اسپارک گپ تعبیه شده عبور نماید که باعث کنترل میزان این جریان خواهد شد. بنابراین، نیاز به استفاده از یک اسپارک گپ قدرتمند ضروری میباشد.

انتخاب فیوز پشتیبان برای سرج ارستر

از فیوز قبل از سرج ارسترها استفاده میشود. اگر جریان عبوری با فرکانس 50 هرتز که بیش از حد تحمل سرج ارستر است برای مدت زمان طولانی تری در حال عبور از آن باشد، توسط فیوز قطع خواهد شد. در واقع سرج ارستر خود در برابر اتصال کوتاه موج سینوسی شبکه آسیب پذیر است. سرج ارستر نیاز به حفاظت اتصال کوتاه توسط فیوز را دارد.

برای انتخاب فیوز باید دقت داشت که ظرفیت عبور جریان فیوز متناسب با حداکثر جریان عبوری از سرج ارستر باشد تا بتوان از حداکثر ظرفیت سرج ارسترها استفاده کرد. در ادامه فیوزهای متناسب برای هر کدام از کلاسهای ارسترها بررسی خواهد شد.

برقگیرهای Fanox تایپ B به صورت ماکزیمم قابلیت تحمل اتصال کوتاه 160 آمپر را دارند. فیوزهای 160 آمپری می‌توانند تا حدود 100kA امواج کلیدزنی و صاعقه را از خود عبور دهند. در نتیجه بهترین فیوز برای این نوع سرج ارستر فیوز 160 آمپری است. چنانچه فیوز با ظرفیت بیشتری انتخاب شود، احتمال آسیب رسیدن به سرج ارستر در اثر اتصال کوتاه وجود خواهد داشت. همچنین اگر فیوز با ظرفیت پایینتری انتخاب شود، ممکن است برای موج هایی که سرج ارستر توان تحمل آن را دارد فیوز تریپ بدهد و مانع عملکرد مناسب ارستر شود.

برای ارسترهای B+C مناسبترین فیوز 125 میباشد. در این حالت هم برای مثال اگر از فیوز 100 استفاده شود، ممکن است برا موج هایی که سرج ارستر توانایی تحمل آن را دارد، فیوز به اشتباه عمل کند.

برای سرج ارسترهای تایپ C نیز متناسب با سیستم زمین اگر حداکثر جریان 40 آمپر باشد فیوز 125. در برخی دیگر از سیستم های زمین با حداکثر جریان 20، فیوز 100 آمپر مناسبترین گزینه میباشد.

وایرینگ و ضرورت انتخاب فیوز پشتیبان

چنانچه فیوز بالادست F1 متناسب با تحمل اتصال کوتاه مدل های مختلف برقگیرهای Fanox مطرح شده در قسمت قبل باشد، میتوان آن را با سیمکشی مطابق شکل (1) مستقیم به مدار وصل کرد و دیگر نیازی به قرار دادن فیوز پشتیبان F2 وجود ندارد. چنانچه ظرفیت کلید اصلی بیشتر از حد تحمل سرج ارستر باشد، با استفاده از سیمکشی، از یک فیوز پشتیبان برای حفاظت از سرج ارستر استفاده می شود.

انواع زمین کردن

سیستمهای زمین اساسا در چگونگی اتصال نقطه نوترال منبع و یا بدنه تجهیز به زمین متفاوت هستند. این سیستم‌ها تعیین کننده نوع سیستم حفاطتی است که باید انتخاب گردد. مطابق با استاندارد بین المللی IEC60364 سیستم‌های زمین حفاظتی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. آن‌ها به صورت دو حرفی نمایش داده می‌شوند. حرف اول معرف نحوه اتصال زمین منبع تامین کننده الکتریسیته است و به معنای اتصال مستقیم به زمین و اینکه هیچ نقطه‌ای به زمین متصل نیست. حرف دوم معرف نحوه اتصال بین زمین و وسیله الکتریکی است که و به معنای اتصال مستقیم به زمین و اتصال به نوترال منبع میباشند.

1. سیستم TN – S

در این سیستم زمین، N و PE دستگاه هر یک به هادی های جداگانه مجهز شده اند. سیستمهایی که N و PE از هم جدا شده اند نسبت به سیستمهای که نوترال و حفاظت زمین به هم متصل شده اند، در برابر تداخل الکترومغناطیسی حساستر هستند. در این سیستمها مطابق شکل (2) مرکز ستاره ترانسفورماتور بصورت مستقیم به زمین متصل شده. در محل مصرف کننده سیمهای حفاظتی و خنثی جدا و نسبت به هم عایق می‌باشند. دراین حالت برقگیرهای Fanox بین هادی خارجی و نوترال قرار میگیرند. بنابراین، یک اسپارک گپ جمع کننده جریان بین N و PE قرار میگیرد.

شکل 2 نصب در سیستم

2. سیستم TN – C

در این سیستم مرکز ستاره ترانسفورماتور بصورت مستقیم به زمین متصل شده است. در محل مصرف کننده یک سیم مشترک به عنوان حفاظت و خنثی در نظر گرفته شده است. در این سیستم‌ها سیم نول و سیم خنثی با در نظر گرفتن شرایطی بطور مشترک استفاده می‌شود. شکل (3) انشعاب صحیح نشان داده شده است. در این سیستم نوترال و PE در یک هادی ترکیب می شوند. این سیستم در برابر تداخل الکترومغناطیسی حساستر عمل میکند. راه‌اندازی سیستم محدود به کاربردهایی با بارهای با توان الکتریکی بالا است. مانند دستگاه‌های پرقدرت یا منبع تغذیه مرکزی کارخانه‌ها و ساختمان‌ها.

شکل 3 نصب در سیستم

3. شبکه TT

در شبکه‌های TT مرکز ستاره ترانسفورماتور بصورت مستقیم به زمین متصل شده. در محل مصرف کننده، بدنه تجهیزات نیز توسط الکترود زمین جداگانه بطور مستقیم زمین شده اند و بین این دو هیچ سیم زمینی وجود ندارد. نمومه یک سیستم سه فاز TT در شکل (4) نشان داده شده است. بزرگترین مزیت سیستم زمین عدم وجود نویزهای فرکانس پایین و بالا می‌باشد که ازطریق سیم نول متصل به تجهیزات وارد می‌شود. این شبکه ها‌ همواره برای کاربردهای خاص مانند سایت‌های مخابراتی که از مزیت بدون ارت بهره می‌برند، استفاده می‌شوند. همانطور که در سیستم اتفاق میافتد، برقگیرهای Fanox به همراه بین و قرار میگیرند. در اتصال خنثی به سرج ارسترهای با تکنولوژی فاصله هوایی یا محفظه تخلیه گاز به علت ظرفیت بالای تخلیه انرژی آنها استفاده میشود.

شکل 4 نصب در سیستم

مدل های سرج ارستر Fanox

سرج ارسترهای فنوکس در سه تیپ B، B+C و C طراحی و ساخته می شوند. هر کدام از این مدل ها دارای مشخصات مربوط به خود هستند که در جدول ذیل مشاهده می کنید:

مشخصات مدل نوع B:

مشخصات مدل نوع B+C:

مشخصات مدل نوع C:

ابعاد برقگیرهای Fanox:

نکته ای که راجع به ضرورت استفاده از برقگیر / سرج ارستر باید مورد توجه قرار دهید آن است که حتی اگر ولتاژ بالای ناگهانی در همان لحظه آسیبی به تجیزات برقی شما وارد نکند ولی در طول زمان تنش های وارد شده باع می شود که به تدریج کارآیی آن تجهیزات افت کرده و دچار عیب و نقص شوند. جهت بررسی جزئی تر این مسئله می توانید با متخصصان لیان الکتریک در این زمینه تماس بگیرید.[button title=”تماس با ما” link=”https://www.lianelectric.com/%d8%aa%d9%85%d8%a7%d8%b3-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%a72/” target=”_blank” align=”” icon=”” icon_position=”” color=”blue” font_color=”” size=”2″ full_width=”” class=”” download=”” rel=””]

سوالات متداول

1.       سرج چیست؟

پاسخ: به ولتاژ بالایی گفته می شود که بسیار با سرعت و در لحظه ای کوتاه از مدار عبور می کند که حدود 110 درصد بالاتر از ولتاژ اسمی است. سرج معمولا توسط رعد و برق، تعویض خازن یا لاین و یا قطع اتصال بارهای سنگین به وحود می آید. همچنین گاهی این مزاحمت الکتریکی تصادفی تنها در حدود یک الی ده میکرو ثانیه اتفاق می افتد. که در نمودار زیر مشاهده می نمایید.

2.      چرا به برقگیر / سرج ارستر (Surge Arrester) نیاز داریم؟

سرج می تواند به اجزای الکتریکی مورد استفاده آسیب وارد کند و در نتیجه می تواند باعث خطا در پردازش داده ها، از دست داده اطلاعات، صدمه دیدن تجهیزات و عوارض الکترومغناطیسی گردد. به همین جهت از برقگیر / سرج ارستر در تجهیزاتی مانند آسانسورها، پله های برقی، یخچال، تلویزیون، پمپ ها، موتورها، سیستم های تهویه هوا و غیره استفاده می شود. برقگیر / سرج ارستر از پیامدهای ناخواسته این پدیده جلوگیری می کند.

3.     پر بازده ترین راه در استفاده از برقگیر / سرج ارستر چیست؟

استفاده یکپارچه این محصول، یعنی استفاده از برقگیر / سرج ارستر در ساختمان درونی وسایل الکتریکی پر بازده تر است نسبت به وقتی که به صورت بیرونی بخواهیم آن را به کار بگیریم. به دلیل آنکه نصب آن به این شکل آسانتر است و فضای کمتری اشغال می کند و مسیر جریان کوتاه تر شده و کارآیی افزایش می یابد و در ضمن از هزینه نصب کاسته می شود.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]